تاريخچه فمنيسم در دنيا به بيش از 150 سال نمي رسد، اما پوران دخت، پادشاه ايراني دوره ساساني 1400 سال پيش اولين سخن فمنيستي ايراني را بيان كرد. پادشاه چه زن باشد چه مرد بايد سرزمينش را نگاه دارد و با عدل و انصاف رفتار كند.
پوراندخت در نامه اي كه به سپاهيانش نوشته بود جمله فمنيستي خود را بيان كرد و خود را در ليست اولين پيروان تساوي حقوق زن و مرد قرار داد.
پس از كشتن خسروپرويز به دست پسرش شيرويه در سال 628 م، شيرويه بيش از شش ماه حكومت نكرد و دختر بزرگ خسروپرويز پوراندخت به سلطنت نشست.
محمد باقر وثوقي، استاد تاريخ باستان دانشگاه تهران درباره پوران دخت مي گويد:بر خلاف دوره حكومت هخامنشيان كه جنسيت اهميت زيادي نداشت، دوره حكومت ساسانيان دوره تفوق و برتري مرد بر زن بود. در دوران هخامنشيان، سرپرست كارگاه هاي تخت جمشيد، بيشتر زن بودند. عده اي از زنان دو برابر مردان حقوق مي گرفتند. اين زنان، مهندسان و طراحاني بودند كه بهترين و زيباترين هنرها را در تخت جمشيد آفريدند. حتي زنان در اين دوره جيره زايمان مي گرفتند. دوره ساساني كاملا متفاوت از دوره هخامنشيان بود. در امپراطوري ساساني، زن شخصيت حقوقي نداشت و فرد محسوب نمي شد. زن از هر نظر تحت سرپرستي كتك ختاي يا كدخداي خانواده بود. در چنين شرايطي پوران دخت در تيسفون تاج بر سر گذاشت و بدون توجه به جنسيت خود، قدرت را بار ديگر به خاندان از هم پاشيده ساساني بازگرداند.
وثوقي، درباره شرايط آن دوران گفت: البته هنگامي كه شيرويه و پسرش اردشير مردند، مردان و سران ساساني در مدائن، از ميان خاندان شاهي، هيچ مردي را نيافتند كه به تخت سلطنت بنشانند پس به ناچار دختر پرويز را به سلطنت نشاندند. شرايط آن زمان نشان مي دهد كه حتي كودكي براي پادشاهي باقي نمانده بود زيرا خاندان هاي حكومتگر به جان هم افتاده و كشت و كشتار بزرگي راه انداخته بودند.�
فردوسي هم در اشعار خود گفته است:
يكي دختري بود پوران بنام چون زن شاه شد كارها گشت خام
پوران دخت با تمام آشفتگي ها و طرز فكرهايي كه درباره زنان در آن زمان رواج داشت تصميم گرفت تا اوضاع كشور را سر و سامان دهد. نخست يك سال ماليات را بر مردم بخشيد. با هراكليوس، قيصر رم معاهده صلحي امضا كرد.
برگرداندن صليب مقدس حضرت عيسي به اورشليم يكي ديگر از اقدامات مهم او بود. به افتخار بازگرداندن اين صليب در اورشليم جشن باشكوهي گرفته شد. حتي فردوسي كه با به سلطنت نشستن زنان مخالف است مجبور شد در اشعارش به اقدامات او اشاره كند.
كسي را كه درويش باشد، ز گنج توانگر كنم، تا نماند به رنج
ز كشور كنم دور بدخواه را بر آيين شاهان كنم راه را
پوران دخت به معناي دختري با چهره گلگون، نخستين زن ايراني است كه به مقام سلطنت رسيد. دوران سلطنت او مصادف بود با اواخر خلافت ابوبكر و اوايل خلافت عمر.
در كتب مختلف او را زني عاقل، عادل و نيكو سيرت آورده اند كه چون شاه شد در ميان رعايا عدل را گسترش داد. وي زماني كه سپاهي براي جنگ با اعراب فرستاد در مداين بيمار شد و در همانجا درگذشت.
در دوران آشفتگي دربار ساساني او تنها حاكمي بود كه به مرگ طبيعي درگذشت. زمان حكومت او يك سال و چهار ماه بود. بسياري معتقدند كه اگر پوران دخت زمان ديگري به حكومت مي رسيد كفايت و لياقت بيشتري از خود نشان مي داد.